miércoles, 30 de junio de 2010

Ophrys apifeira




Ophrys apifeira




O nome "Ophrys" deriva da palabra griega:"ophrys"="cella" referendo-se á alta consideración que se ten cara este xénero.

Do latin "apifeira"="que leva abellas" referendo-se ao seu labelo, o cual toma a forma dunha abella para lograr a polinizazón. Ophrys menciona-se por vez primeira no libro "História Natural" de Plinio o Vello (23-79 AD).

Estas orquídeas se denominan as "orquídeas abella" porque o labelo das flores se asemeja ao abdomen das abellas.

Ophrys apifeira ten un tubérculo subterráneo, globular e pequeno que serve como unha reserva de alimento. dese tubérculo sai o tallo floral erecto sinxelo e sen ramificacións. Durante o verán esta orquídea está durmiente. Ao final do verán-outono desenvolve unha roseta de follas. Tamén comeza a desenvolver-se un novo tubérculo, o cual matura a primavera seguinte. na primavera seguinte o tallo floral comeza a desenvolver-se , e durante a floración as follas xa comezan a murchar-se .

A planta acostuma medir 30 cm de altura. As follas son oblongo lanceoladas, redondadas, sen indentacións, de cor verde azulado. Forman unha roseta. Desenvolven-se en outono e poden sobreviver as xeadas do inverno.

As flores posuen un labelo de grande tamaño. O labelo ten unha cor castaño mouro con manchas castaño mais claro, liñas brancas e amarelo esbranquizado. O labelo ten tres lóbulos cos laterais que están voltados cara adiante con uns pelos finos e sedosos. O lóbulo maior é redondado abombado turgente con unha base de pelos blanquecinos, a miúdo teñen manchas violeta facendo unha X ou unha H. Os saiba-os son do mesmo tamaño e consisténcia, duns 7 mm de lonxitude e unha cor rosete homoxénea.

De duas a dez flores desenvolven-se no tallo floral con follas basea-lles . As flores son únicas, non só pola sua inusual beleza, gradación de cor e formas excepcionais, se non tamén pola inxenuidade coa que atraen aos insectos. O seu labelo imita neste caso ao abdomen dunha abella fémea, planta especializada en atrair a abellas macho para que polinicen a flor. Acostuman ser polinizadas por abellas do xénero Euceira na rexión do Mediterráneo, pero en rexións mais boreais ás veces son outopolinizadas.
BIBLIOGRAFÍA
Cortizo Amaro, C & Sahuquillo Balbuena Elvira. GUIA das ORQUÍDEAS de GALICIA 2006 PAGINA 108

martes, 29 de junio de 2010

Fungo dá Muña (Lactarius deliciosus)







Fungo dá Muña (Lactarius deliciosus)

Fungo dá Muña, nomee científico Lactarius deliciosus, é un fungo basidiomiceto comestibel, da família Russulaceae. É moi comun nos piñeiras de Valdeorras.
O seu pé é ahuecado e curto, de cor anaranxado e manchas da mesma tonalidade, pero de maior intensidade. O sombreira acostuma abalar entre os 4 e 16 cm. de diámetro e a sua cor anaranxado ve-se modificado por círculos concéntricos de tons rojizos. Na sua mocidade o sombreira atopa-se enrodelado polos seus bordes e conforme envellece se aplana para evoluir a forma de funíl.(1) As láminas son da mesma cor, apertadas, finas e recorrentes.
A sua carne é mesta e compacta, con olor suave e dulzón. Ao corte desprende un látex de cor laranxa. Oxida-se , adquirindo unha cor esverdeada cardeniño cando envellece ou ao pasar algunhas horas da sua recolleita.
Hábitat:
Vive formando micorrizas con diversas coníferas, espécialmente do xénero Pinus.
Se pode confudir co falso Fungo da Muña (Lactarius torminosus), tamén co comestibel e moi apreciado Lactarius sanguifluus (sombreira de cor mas apagada e látex cor rojizo).
(1) FUNGO FUNIL, NIN PA TI NIN PA MIN
Os ditos e refráns do cogomelo Lactarius deliciosus, e doutros da mesma família, aínda que poucos son moi chamativos e com moita retranca.
"Sombra de lateiro, fungos da muña no abeiro".
É un acerto, pois á sombra de todo piñeiro novo é fácil atopar este cogomelo. O curioso é que agora en galego "lateiro" case ninguén o usa.
Por Valdeorras, curándose en saúde e para que non te aterrezas ao ver a mexada xa se di:
"Ollo á mexada, si fungos da muña, van na empanada"
Cando se consuman os Lactarius deliciosus a micción acostuma tomar unha cor roxiza, sinal de que os riless están ben.
Dise do Fungo da muña
"Cásate con il, sí che deixa o anel"
Se só ollas por encima o sombreiro, podes meter no cesto un Lactarius tóxico. Fixándose nas láminas xa ves grandes diferenzas, e se lle cortas o pé e a cor do lactes queda marcada na túa man xa é unha garantía de que tes un bon cogomelo comestible, pois déixache un anel cor ladrillo marcado na pel.
[Texto e foto achegados por Cristovo Ruíz Leivas]
BIBLIOGRAFÍA:
RUÍZ LEIVAS, Cristovo / EIROA GARCÍA-GARAVAL, Juan A., Fraseoloxía e terminoloxía dos cogomelos, Cadernos de Fraseoloxía Galega, 4, 2002, páx. 363-379.

sábado, 26 de junio de 2010

Un cogomelo xx






Un cogomelo xx
Ainda que anos anteriores no mesmo hábitat atopei a Lyophyllum connatum, non semella ser e se é algun fenómeno lle mudo a forma.
Total fico en x x

Tragopogon porrifolius




Tragopogon porrifolius

Tragopogon porrifolius, coñecido como salsifí comun, barba de cabra ou cabrón, é unha erva nativa da Europa mediterránea.
O nome "Tragopogon" (do griego ?, grolo, "macho cabrío" e ?, pogon, "barba") -polo que aparece xa mencionada por Dioscorides na sua "Matéria médica", por Plinio o Vello na sua "História natural" e por Teofrasto na sua "História das plantas"- lle ven da cabeleira ou barba que pende do cume do tallo.
Dioscorides a descrebe dicendo que "o tallo é pequeno, as follas semellantes ás do azafrán, a raiz longa e doce é comestibel. Encima do tallo produce un cáliz grande e do cume pende un vilán grande, do que tamén toma o nome. A planta é comestibel." É espécie botánica con capítulos lilá a violeta, con flores igual de longas que as brácteas involucrales, que son de 3-5 cm. Perene de até 120 cm, de follas glabras amplamente lineais. Cabiños hinchados baixo os capítulos. Florece de abril a xuño. Habita en lugares herbosos e xunto a estradas. Orixinária da rexión mediterránea; cultivada e naturalizada no norte, oeste e centro de Europa.
Ven-se vários "molinillos" por Valdeorras pero este é o mais espectacular, case todos o confunde co dente de leon.

jueves, 24 de junio de 2010

O Barco de Valdeorras


LAS MÉDULAS, vistas desde Santa Mariña do Monte (O Barco de V.)

Vista xeneral de O Barco deValdeorras

As Hortas

O Serro O Retorno

Vilanova. Al fundo Rubiá

ENTOMA

O BARCO DE VALDEORRAS
É unha localidade situada no extremo nororiental da província de Ourense (España), e que dista da capital provincial 112 km a través da N-120. Localizada no fondo do vale do Sil, rodeada por montañas, é o centro da Bisbarra de Valdeorras. Unha das bases da sua economia, ademais da estoupación e tratamento de laxes, é a producción de viño de alta calidade, Denominación de Orixe Valdeorras. Desde o paseo fluvial do Malecón e as montañas poden-se contemplar belas paisaxes. O conxunto monumental de O Barco tamén pode ser un espléndido ollador do núcleo do Barco e do rio Sil. Restos da cultura romana e vários pazos son o mais destacado do lugar, asi como os festexos en honra ao Santo Cristo, nos que se organizan varias actividades.
O Barco está situado na parte suroriental de Galicia, na bisbarra de Valdeorras, ocupando parte dá chaira aluvial do rio Sil e entre as montañas que limitan o seu contorno. Esta configuración do terreno és a que deu orixe ao topónimo O Barco, a partir dunha base prelatina, probabelmente céltica, *barc ou *barg (concavidade).
Outros autores defenden que o nome de O Barco proviene da instalación, en época romana, dunha barca até a aldea de Viloira, co fin de comunicar as moitas povoazóns existintes a ambas marxes do rio. En torno ao que nun princípio foi o alpendre dos barqueiros (porto da barca) - e ao longo da calzada romana, hoxe Cale Real- foron xurdindo as construccións e configurándose o núcleo urbano de O Barco de Viloira.

Paróquias:
Alixo (San Martiño)
O Barco (San Amaro)
O Castro de Valdeorras (Santa María)
Cesures (San Clemente)
Coedo (San Antonio)
Éntoma (San Xoán)
Forcadela e Nogaledo (Santiago)
Millarouso e Santurxo (A Conceizón)
A Proba (Santa María)
Santa Mariña dó Monte (Santa Mariña)
Santigoso (San Miguel)
Vilanova de Valdeorras (Santa María)
Viloira (San Martiño)

martes, 22 de junio de 2010

Da noite á mañá o zarroto naz



Estes cogomelos efémeros ven-se príncipalmente en relvas de xardin e outros lugares nitrificados ou troncos ou pólas en descomposición

domingo, 20 de junio de 2010

Escornacabras (Pistacia terebinthus)



Escornacabras (Pistacia terebinthus)

As suas follas son de cor verde vivo, coriáceas, de 10 ou mais cm de lonxitude e con 3-9 foliolos oblongos. De flores que van da púrpura ao verde, o seu fruto é do tamaño dun chícharo e vira do vermello vivo ao castaño, dependendo do grau de madurazón. Toda a planta emite un forte olor resinoso. no período vexetativo desenvolven-se agallas en forma de corno de cabra que se producen nas follas tras a picadura de alguns insectos.
Fotografias feitas :
PARQUE NATURAL Serra da Enciña da Lastra

Reticularia lycoperdon



Esta fotografia é do meu amigo Xesus de Alava e xa ten vários anos. Graciñas



Reticularia lycoperdon=Enteridium lycoperdon

É un cogumelo moi curioso, pois se un madruga e é un sítio de babosas atopa-las comendo o Plasmodio, cando aun é branco o devoranno de tal forma que despois un nen sabe o que pode ser.
Bibliografia:

Castro M. 2004. Cogomelos de Galícia e norte de Portugal Pagina
Castro M & Justo A. & Lorenzo P & Soliño A. 2005. Guia Micolóxica dos ecosistemas Galegos. Paxina
Cetto B., 1978, Guía de los Hongos de Europa – T-II Pagina
De Diego Calonge F., 1979, Setas (Hongos) Guía ilustrada Pagina
Frutos Isidro & Romero Manuel 2007, Setas de la Serena. Pagina
Garcia-Echave Mª Cristina, 2009, Guia de setas de Burela y A Mariña Pagina
Gerrit J. Keizer, 2000, La Enciclopedia de las setas, Pagina 22
Lange J.E & Lange D.M & LLimona X. Hongos de Europa. Pagina
Lotina Benguria R., 1972, Las Setas Comestibles de Europa. Pagina
P. Iglesias, 2002-2004, Setas del Parque Natural de Urkiola Vol.. I, Pagina
Marcote J.M.C & Pose M & Traba J.M. Cogomelos de Galicia. Pagina
Mendaza R. & Diaz Montoya, 1987, Las setas. Pagina 836
Mendaza R. & Díaz Montoya, 1994, Las setas en la Naturaleza Tomo III Pagina 453
Pacioni Giovanni 1980 Guia de Hongos Pagina
Palazón F., 2001, Setas PARA TODOS Pagina
Sánchez J,A.& García A. Atlas de los hongo de Castilla y León. Pagina
Santa Regina. Ignacio. Paseos Micológicos Salmantinos 2003. II Pagina 52
Zamora J C. Gasteromycetes. 2006 Pagina
S.C.M., 1982-2003, Bolets de Catalunya (Láminas)
(Os libros son para os-ler, pero olla a quen llos emprestas)

viernes, 18 de junio de 2010

Cephalanthera rubra




Cephalanthera rubra


Bibliografía:

Cortizo Amaro, Carlos & Sahuquillo Balbuena, Elvira Guía das Orquídeas de Galicia Pagina 72

Anacamptis pyramidalis






Anacamptis pyramidalis



Bibliografía:

Cortizo Amaro, Carlos & Sahuquillo Balbuena, Elvira Guía das Orquídeas de Galicia Pagina 68

miércoles, 16 de junio de 2010

Panaeolus ater (J.E. Lange) Kühner & Romagn






Panaeolus ater (J.E. Lange) Kühner & Romagn

Bibliografia:

Mendaza R. & Díaz Montoya, 1994, Las setas en la Naturaleza Tomo II Pagina 373
Sánchez J,A.& García A. Atlas de los hongo de Castilla y León. Pagina 283