Fungo dá Muña (Lactarius deliciosus)

Fungo dá Muña (Lactarius deliciosus)

Fungo dá Muña, nomee científico Lactarius deliciosus, é un fungo basidiomiceto comestibel, da família Russulaceae. É moi comun nos piñeiras de Valdeorras.
O seu pé é ahuecado e curto, de cor anaranxado e manchas da mesma tonalidade, pero de maior intensidade. O sombreira acostuma abalar entre os 4 e 16 cm. de diámetro e a sua cor anaranxado ve-se modificado por círculos concéntricos de tons rojizos. Na sua mocidade o sombreira atopa-se enrodelado polos seus bordes e conforme envellece se aplana para evoluir a forma de funíl.(1) As láminas son da mesma cor, apertadas, finas e recorrentes.
A sua carne é mesta e compacta, con olor suave e dulzón. Ao corte desprende un látex de cor laranxa. Oxida-se , adquirindo unha cor esverdeada cardeniño cando envellece ou ao pasar algunhas horas da sua recolleita.
Hábitat:
Vive formando micorrizas con diversas coníferas, espécialmente do xénero Pinus.
Se pode confudir co falso Fungo da Muña (Lactarius torminosus), tamén co comestibel e moi apreciado Lactarius sanguifluus (sombreira de cor mas apagada e látex cor rojizo).
(1) FUNGO FUNIL, NIN PA TI NIN PA MIN
Os ditos e refráns do cogomelo Lactarius deliciosus, e doutros da mesma família, aínda que poucos son moi chamativos e com moita retranca.
"Sombra de lateiro, fungos da muña no abeiro".
É un acerto, pois á sombra de todo piñeiro novo é fácil atopar este cogomelo. O curioso é que agora en galego "lateiro" case ninguén o usa.
Por Valdeorras, curándose en saúde e para que non te aterrezas ao ver a mexada xa se di:
"Ollo á mexada, si fungos da muña, van na empanada"
Cando se consuman os Lactarius deliciosus a micción acostuma tomar unha cor roxiza, sinal de que os riless están ben.
Dise do Fungo da muña
"Cásate con il, sí che deixa o anel"
Se só ollas por encima o sombreiro, podes meter no cesto un Lactarius tóxico. Fixándose nas láminas xa ves grandes diferenzas, e se lle cortas o pé e a cor do lactes queda marcada na túa man xa é unha garantía de que tes un bon cogomelo comestible, pois déixache un anel cor ladrillo marcado na pel.
[Texto e foto achegados por Cristovo Ruíz Leivas]
BIBLIOGRAFÍA:
RUÍZ LEIVAS, Cristovo / EIROA GARCÍA-GARAVAL, Juan A., Fraseoloxía e terminoloxía dos cogomelos, Cadernos de Fraseoloxía Galega, 4, 2002, páx. 363-379.